mixen voor loudness

Laten we beginnen met het wegnemen van de grootste misvatting als het gaat om het mixen van audio.

Vergeet de ‘0’ op je meters!

Dat moet iets zijn (lees: dat is het ook) uit het verleden. Maar hoe dat zo hardnekkig blijft hangen in het digitale tijdperk is mij een groot raadsel. Vooruit, een korte historie.

In het analoge domein was de ‘0’ de ideale plek om de gemiddelde peaks op je kanalen of je uiteindelijke mix te hebben. Daarboven had je dan nog wat ruimte voordat je daadwerkelijk overstuurde of clipte. Oversturing in het analoge domein was niet zo erg. Psychisch gezien ervaren we dat beetje analoge oversturing als prettig. Dat is allerminst aan de hand in het digitale domein. We kunnen het nog lang hebben over hoe je gain structuren analoog zouden moeten zijn en waar je rekening mee moet houden. Maar aangezien de meeste mixen ‘in the box’ en dus digitaal gemixed worden laten we dat nu achter ons.

Dus om het nog maar eens te benadrukken: vergeet de ‘0’.

Broadcast levels

Broadcast levels zijn van oudsher -9dB full scale of -10dB full scale. Die verschillen zijn en waren afhankelijk van de broadcaster waarvoor je content aanleverde. Kortom: niets luider dan -9dB of -10dB gemixed. Dat bereikte je door in je master bus een limiter* te plaatsen en deze op 1 van deze 2 instellingen in te stellen.

Hard Limiter -9dB

Door alles zo plat als een pannenkoek te processen en zwaar te limiten kon je de luidheid (perceived loudness) behoorlijk opkrikken. Doordat de enige specificatie dus een level van -9 of -10 was kon je iets heel luid laten klinken. Je herkent het vast nog wel. Die film die je lekker aan het kijken was stond op een voor jou prettig volume. Maar pas op: het reclameblok tetterde door je speakers door de kamer. En verschillende content kon dus ook minder luid of luider klinken. De afstandsbediening lag naast je om dat steeds bij te stellen.

Bij CD producties werd dit ook steeds meer de norm. Alleen werd daar wél de digitale ‘0’ aangetikt. En muziekproducties werden alsmaar luider en luider.

Voor broadcast móest er een oplossing komen. Er werden loudness specificaties ontwikkelt.
Loudness Standard Logos

*Een limiter is een elektronische schakeling in geluidsapparatuur die ervoor zorgt dat het geluidsniveau van het signaal niet boven een ingestelde drempelwaarde uitkomt. – Wikipedia

Loudness normen

Er zijn in de wereld een aantal loudness normen geïntroduceerd om meer eenheid te krijgen in de mixen maar vooral ook meer dynamiek. Je weet wel, datgene wat je zo fijn in de bioscoop kunt ervaren. Die dynamiek wordt steeds kleiner naarmate de verstaanbaarheid steeds belangrijker wordt onder moeilijker omstandigheden.

Een bioscoopmix is heel dynamisch, de mix voor de Blu-ray al een stukje minder, de mix voor TV nog minder en dan heb je uiteindelijk de minst dynamische van allemaal: die voor in het vliegtuig.

Loudness Range

Bij het overeenkomen van deze loudness normen zijn dus ook factoren meegenomen die in een normaal huishouden voorkomen tijdens TV kijken zodat de content onder de meeste omstandigheden goed gehoord kan worden zonder aanpassingen in het volume door de kijker.

In Nederland (en heel Europa) maken we gebruik van de EBU R 128 norm. Deze is ontwikkeld door de European Broadcasting Union. In de Verenigde Staten wordt gebruik gemaakt van een soortgelijke norm: ITU-R BS.1770 (klik op 1 van de links voor de technische specificaties van deze loudness normen).

Wat specificaties betreft lopen beide normen elkaar niet ver uiteen.

EBU R128

Programm loudness (integrated) -23 LUFS (+/- 0.5 LUFS)
Maximum true peak level -1dBTP
Maximum short term loudness -18 LUFS (-< 0.5 + LU)
Loudness range verschilt per platform of deze gespecificeerd wordt

ITU-R BS.1770

Programm loudness (integrated) -24 LUFS (+/- 2.0 LUFS)
Maximum true peak level -2 dBTP
Maximum short term loudness -niet gespecificeerd
Loudness range verschilt per platform of deze gespecificeerd wordt

Ik wil ook voor loudness leren mixen!

Allereerst is het belangrijk dat je, als je echt voor loudness wil mixen, je je monitorspeakers calibreert op een level geschikt voor broadcast. Wist je bijvoorbeeld dat alle grote films niet volgens bepaalde loudness normen worden gemixed maar op gehoor. Wanneer je in een gecalibreerde ruimte mixt leer je namelijk vanzelf of iets te hard of te zacht is passend bij de content die je maakt. Is het echt zo makkelijk? Eigenlijk wel.

Je dient je speakers onafhankelijk van elkaar in te regelen op 78 dB C slow weighted. Hiervoor heb je een digitale dB meter nodig. Je hebt ook een audio file nodig voor deze test. Namelijk pink noise full bandwidth op -20dBFS. Deze kun je op de website van Blue Sky vinden.

Digitale Decibel Meter

Wat heel belangrijk is, is dat je echt per output van je interface een signaal stuurt naar je speaker. Dus niet een stereo track en die pannen naar links of rechts, want dan kloppen je metingen niet omdat bij panning ook het level lager wordt (vaak 3db minder).

Zet de volumeknop van je speakers of monitorcontroller uit. Stel je dB meter in op dB C slow weighted en draai het volume langzaam op tot 78dB bereikt is op je meter voor de eerste speaker die je gaat calibreren. Herhaal deze stap vervolgens voor je andere speaker(s). Markeer de volumeknop en kom daar vervolgens nooit meer aan. Je setup is nu gecalibreerd om voortaan voor loudness te mixen.

Waarom calibreren?

Dat is tweeledig. Enerzijds om er voor te zorgen dat je mixt volgens een level dat zich het beste vertaalt naar de praktijk waarin de content bekeken en beluisterd wordt. Anderzijds omdat de keuzes die je mix technisch maakt nu ook veel beter kloppen en de dynamiek van je mix zich ook overal goed vertaald.

Om je te laten wennen aan je nieuwe gecalibreerde setup download je de ATSC speech sample.

Speel deze af en wen aan je nieuwe luisteromgeving. Want hoewel het voorgaande heel technisch was heb ik nog helemaal niets gezegd over meters. Vertrouw die oren aan je hoofd. Wanneer je gewend bent aan dit level weet je voortaan: als het te luid klinkt, dan is het te luid. Klinkt het te zacht, dan is het te zacht.

Hoe mix ik dan?

In de loudness norm meet je niet slechts het peak niveau van je audio maar meet je ook het gemiddelde over een bepaalde periode. Dat maakt dat er een uitkomst is met veel verschillende getallen zoals die hierboven genoemd zijn in de specs.

In veruit de meeste gevallen zit de boodschap hem in gesproken woord. Het is dus het handigst om je mix op te bouwen rondom gesproken woord. En om je nou niet volledig in het wilde weg te laten mixen mag je nu eindelijk een meter gaan gebruiken, die meter komt aan het einde van je mix, meestal op de masterbus. Maar belangrijk: vóór die meter dien je ook een limiter te plaatsen. Dat moet een brickwall limiter zijn. Dat wil zeggen, daar komt echt helemaal niets doorheen op de ingestelde waarde. Voor EBU R 128 stel je die in op -1dB. Vervolgens ga je er voor zorgen dat het gesproken woord zoveel mogelijk uitkomt op de eerder genoemde -23 LUFS op je meter. Zet wel een compressor naar smaak op het kanaal van de stem of voice-over om de dynamiek van de stem in te perken en zo de spraakverstaanbaarheid te bevorderen.

Alle spraak doorgewerkt en rond die -23 LUFS uitgekomen? Nu kun je je mix daar verder omheen gaan bouwen. Muziek, effecten, etc.

Ok, dat is natuurlijk vrij kort door de bocht. Maar het geeft je een handvat.

Een gratis loudness meter vind je hier.

Een gratis true peak limiter vind je hier.

En al die plug-ins dan?

Er zijn een heel aantal plug-ins die je mix kunnen normalisen voor loudness. Maar gebruik die plug-ins alleen voor het laatste randje om helemaal aan de specs te voldoen als het net niet helemaal gelukt is. Mix je namelijk niet voor loudness en niet op een gecalibreerd systeem dan snijd je je met zo’n shortcut namelijk in de vingers. Je tast je mix namelijk onnodig en vooral nadelig aan.

Toch nog iets te spannend om het zélf te mixen? Laat het De AudioFabrique doen! Ambisonic, 5.1, stereo of binaural audio? U kunt bij ons terecht voor de audionabewerking, mix en sounddesign voor Cinematic VR,  corporate, documentaires, online en TV. Opnames niet goed gelukt? Restauratie nodig? De AudioFabrique lost het op! Neem direct contact op!
Missing Files - Pro Tools

De AudioFabrique maakt gebruik van cookies om deze website te analyseren, personaliseren en te verbeteren voor marketingdoeleinden.

 

Meer informatie of je instellingen aanpassen? Ga dan naar onze privacy policy.